يكي از مراقبتهايي كه پرستاران براي بيماران خود انجام مي دهند، مراقبت دارويي مي باشد. بمنظور پيشگيري از عوارض دارويي، پرستاران ضمن دادن دارو از راههاي مجاز، مقدار داروي دستور داده شده را مي بايست محاسبه كرده و به بيمار خود بدهند. بدين منظور و بدليل زير محاسبات كلينيكي داروها از اهميت بسزايي برخوردار مي باشد.
1- اجازه تجويز و استفاده داروها توسط پرستار در موقعيت هاي بحراني
2- تنوع نوع روش استفاده از داروها (بولوس، انفوزيون)
3- اثر گذاري بعضي از داروها با دوزهاي خيلي كم (دوپامين)
4- اختلاف زياد بين دوز درماني در بين داروها (آتروپين، بريتليوم)
5- اختلاف كم بين حداقل و حداكثر دوزهای درماني داروها (ايزوپرترنول، نيپرايد، ليدو كائين)
6- تغيير در مكانيسم تاثير داروها با كمترين تغيير در دوز دارو (دوپامين)
7- اختلاف زياد مابين دوز دارو و مقدار دارو در آمپول ها و ويالهاي موجود (TNG، نيپرايد)
محاسبات رايج داروها در بخشهاي ويژه
۱- محاسبه و تنظیم تعداد قطرات میکروست حاوی دارو
60 × مقدار داروي دستور داده شده × مقدار حجم سرم
-------------------------------------------------------------- = تعدادقطرات
مقدار كل داروي موجود
مثال : اگر 10 μ / kg / min دوپامين براي بيمار 60 كيلوگرمي تجويز شده باشد، با توجه به اينكه يك آمپول 200 mg دوپامين در 100 سي سي ميكرو ست حل شود، تعداد قطرات چند است؟
۶۰×(۶۰×۱۰)×۱۰۰
ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـ = تعداد قطرات
200000 = 1000mg ^ 200
حال بدون توجه به فرمول هاي روتين شما را با فرمول جديد آشنا میكنيم. با اين فرمول شما در عرض چند ثانيه مي توانيد بدون محاسبات فراوان و در ذهن خود سريع تعداد قطرات ميكروست حاوي دارو را حساب كنيد كه به قرار زير است:
فرمول:
هرگاه هر دارويي با هر ميزاني در 100 سي سي ميكروست ريخته شود 6 قطره آن حاوي همان مقدار داروست كه ريخته شده با يك واحد كوچكتر
يعني اگر شما:
· TNG 5mg در 100سي سي ميكروست حل كرديد، 6 قطره آن TNG 5μ دارد.
· 200 mg دوپامين در 100سي سي ميكروست حل كرديد، 6 قطره آن μ200 ميكروگرم دوپامين دارد.
· 50 mg نيپرايد در 100سي سي ميكروست حل كرديد، 6 قطره آن μ50 ميكروگرم نيپرايد دارد.
2- محاسبه و تبديل درصدهاي دارويي به گرم
با توجه به اينكه تعداد زيادي از داروها و سرم ها (مقدار داروي موجود در ظروف آنها به صورت درصد (%) نوشته شده است (كلسيم، ليدوكائين، گلوكز هيپرتونيك) پرستار براي رساندن مقدار داروي دستور داده شده بايد بتواند آن مقدار را محاسبه و از ظرف فوق برداشت كند.

درصد % = گرم در سي سي

مثال: محلول ليدو كائين 1 %
1000 = 1 گرم mg 100 سي سي
X (مجهول) یک سی سی
۱۰۰۰×۱
۱۰ mg =-----------------
۱۰۰
حال بدون توجه به تناسب رياضي فوق توجه شما را به رابطه جلب مي كنيم كه هر گاه خواستيد مقدار دارويي كه بر حسب درصد نوشته شده است را محاسبه كنيد، نياز به تناسب رياضي نباشد:
رابطه:
هر گاه غلظت دارويي با درصد مشخص شده باشد، فقط با حذف علامت درصد ( % ) و گذاشتن رقم صفر جلوي عدد آن دارو، يك سي سي آن دارو حاوي اين عدد بدست آمده به واحد ميلي گرم مي باشد، مثال:
۱% يعني: يك سي سي آن 10 ميلي گرم دارو دارد.
۲% يعني: يك سي سي آن 20 ميلي گرم دارو دارد.
۲۰ % يعني: يك سي سي آن 200 ميلي گرم دارو دارد.
۵۰ % يعني: يك سي سي آن 500 ميلي گرم دارو دارد.